Sąd ustanawia opiekę dla małoletniego dziecka, aby wprowadzić system, który w pewien sposób zastępuje władzę rodzicielską. Podstawową przesłanką ustanowienia przez Sąd opieki dla małoletniego jest niepozostawanie jego pod władzą rodzicielską. Małoletni, z uwagi na jego dobro, potrzebuje opieki rodzicielskiej , dlatego gdy nie pozostaje pod żadną władzą rodzicielką koniecznym jest ustawienie dla takiej osoby opieki prawnej.
Zgodnie z art. 145§1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, opiekę ustanawia się dla małoletniego dziecka w między innymi w następujących wypadkach:
1. rodzice nie żyją,
2. rodzice nie są znani,
3. rodzicie nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych,
4. rodzicie zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej wskutek orzeczenia Sądu Rejonowego lub Sądu orzekającego rozwód pomiędzy rodzicami dziecka,
5. rodzicom została zawieszona władza rodzicielska.
W sytuacji, gdy choć jeden z rodziców posiada władzę rodzicielską to nie ustanawia się opieki. Na przykład jeśli jeden z rodziców zmarł, a Sąd w wyroku rozwodowym pozostawił mu wykonywanie pełnej władzy rodzicielskiej to w takim przypadku drugiemu rodzicowi, któremu Sąd ograniczył władzę rodzicielską na podstawie art. 58 § 1a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zostaje automatycznie powierzona władza rodzicielska w pełnym zakresie. Czyli w podanym przykładzie ograniczenie władzy rodzicielskiej zmienia się na pełną władzę rodzicielską.
Ustanowienie opieki może nastąpić z urzędu (czyli wtedy, gdy Sąd poweźmie wiadomość, że zachodzi ku temu prawny powód) lub na wniosek osób zainteresowanych. Pamiętać należy, że każda osoba, która ma informacje o tym, że dziecko nie pozostaje pod władzą rodzicielską ma obowiązek zawiadomić o tym Sąd opiekuńczy. Sąd opiekuńczy musi zatem ciągle badać i ustalać ewentualną potrzebę ustanowienia opieki prawnej dla określonego dziecka.
W myśl art. 170 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdy małoletni osiągnie pełnoletność albo gdy zostanie przywrócona nad nim władza rodzicielska, opieka ustaje z mocy prawa. Także opieka nad małoletnim ustaje na skutek jego przysposobienia (artykuł 123 §1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Taka sytuacja może mieć miejsce gdy na przykład zostanie wydane postanowienie przywracające władzę rodzicielską albo postanowienie orzekające przysposobienie to po ich uprawomocnieniu się dziecko nie ma już ustanowionej opieki. Opieka nad dzieckiem ustaje w wyżej wymienionych przypadkach z chwilą uprawomocnienia się stosownego orzeczenia sądowego.
W przypadku pytań, zachęcam do ich zadawania pod artykułem, chętnie udzielę na nie odpowiedzi. Więcej o zagadnieniach dotyczących władzy rodzicielskiej możecie Państwo przeczytać na blogu wladzarodzicielska.pl
adw. Marcin Zaborek
