Wyrok rozwodowy, w którym nie znalazło się rozstrzygnięcie w zakresie alimentów na rzecz drugiego małżonka, nie wyłącza możliwości ich dochodzenia po wydaniu wyroku rozwodowego. Obowiązek alimentacyjny między małżonkami, reguluje art. 60 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Wina obojga małżonków przy rozpadzie małżeństwa
W przypadku, gdy Sąd uznał winnym rozpadu pożycia małżeńskiego każdego
małżonka bądź w sytuacji, gdy na zgodny wniosek stron zrezygnowano z orzekania o winie w wyroku rozwodowym, można zasądzić na rzecz drugiego z małżonków, świadczenia alimentacyjne.
Małżonek, który zamierza wystąpić do Sądu z pozwem o orzeczenie alimentów od byłego małżonka, będzie jednak zobowiązany wykazać pozostawanie w tzw. „niedostatku”.
Jak zdefiniować stan niedostatku?
Zgodnie z poglądami Sądów: „w niedostatku pozostaje nie tylko taki uprawniony, który nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, lecz także taki, którego usprawiedliwione potrzeby nie są w pełni zaspokojone. Spośród przyczyn powstania niedostatku, charakterystycznych dla stosunków między rozwiedzionymi małżonkami, należy wymienić w szczególności niemożność podjęcia pracy zarobkowej wskutek konieczności zajmowania się utrzymaniem i wychowaniem dzieci, a także brak kwalifikacji zawodowych do wykonywania takiej pracy, odpowiedniej do wieku, stanu zdrowia oraz posiadanych umiejętności.” [K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2015].
Rozstrzygając wysokość świadczeń alimentacyjnych, Sąd równoważy możliwości zarobkowe małżonka, na którego ma być nałożony obowiązek alimentacyjny oraz usprawiedliwione potrzeby tego, który domaga się tych świadczeń.
Małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia a obowiązek alimentacyjny
Mniej restrykcyjne warunki do żądania alimentów niż w przypadku opisanym powyżej, przewiduje art. 60 §3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Gdy w wyroku orzekającym rozwód Sąd uznał wyłącznie winnym jednego z małżonków, wystarczającym jest wykazanie przez osobę żądającą alimentów, że za sprawą rozwodu w znaczny sposób pogorszyła się jego sytuacja finansowa.
Nie ma potrzeby udowadniać przed Sądem faktu wystąpienia niedostatku. Należałoby jedynie przedstawić, jakie możliwości finansowe miałby małżonek, co do którego nie orzeczono winy w rozwodzie, gdyby drugi z nich spełniał należycie swoje obowiązki
i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.
Czy obowiązek alimentacyjny małżonków jest ograniczony w czasie?
Każdorazowo obowiązek alimentacyjny wygasa wraz z chwilą, gdy uprawniony do żądania świadczeń alimentacyjnych małżonek, zawrze związek małżeński.
W przypadku zaś, gdy do świadczeń alimentacyjnych zobowiązano małżonka, wobec którego nie orzeczono wyłącznej winy w rozwodzie, to zgodnie z art. 60§3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obowiązek wygasa po upływie 5 lat od orzeczenia rozwodu między stronami. Zastrzeżono jednak wyjątek od tej zasady –
Sąd może przedłużyć pięcioletni termin z powołaniem się na wystąpienie wyjątkowych okoliczności. Co ważne, strona uprawniona do roszczeń alimentacyjnych, może wytoczyć powództwo o jego wydłużenie, także po upływie ww. okresu pod warunkiem, że wyjątkowe okoliczności uzasadniające przedłużenie tego terminu, istniały w momencie, gdy termin upływał.
Powyższe zasady mają odpowiednie zastosowanie także w razie orzeczenia separacji
a nawet – unieważnienie małżeństwa.
