W wyroku orzekającym rozwód Sąd między innymi rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków (art. 58 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Sąd zatem musi orzec w sprawie rozwodowej o władzy rodzicielskiej i jak najbardziej Sąd może w tej sprawie pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej, jeśli oczywiście są ku temu przesłanki.
Zgodnie z art. 111 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
Biorąc pod uwagę powyższy przepis prawny istnieją następujące przyczyny pozbawienia władzy rodzicielskiej przez Sąd:
1. niemożność wykonywania władzy rodzicielskiej z powodu trwałej przeszkody;
2. nadużywanie władzy rodzicielskiej;
3. rażące zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich względem dziecka.
Trwała przeszkoda jest to taka przeszkoda, która powoduje niemożność wykonywania władzy rodzicielskiej na stałe tj. przez długi okres czasu bądź przez okres, którego czasu trwania nie można ustalić
np. wyjazd rodzica za granicę na stałe, umieszczenie rodzica z powodu nieuleczalnej choroby w zakładzie leczniczym, skazanie na wieloletnie pozbawienie wolności, zaginięcie rodzica, przewlekła choroba nie pozwalająca na wykonywanie władzy rodzicielskiej (np. choroba psychiczna )
Nadużywanie władzy rodzicielskiej polega na wysoce nagannym zachowaniu się rodzica wobec dziecka
np. stosowanie kar cielesnych, molestowanie seksualne, zmuszanie do nieodpowiedniej pracy, nakłanianie do popełnienia przestępstwa, wywiezienie dziecka wbrew woli drugiego z rodziców na stałe za granicę, agresywne zachowania wobec rodzica w obecności dziecka, grożenie rodzicowi w obecności dziecka, zakłócanie spokoju domowego w obecności dziecka, zamieszkanie wraz z dzieckiem z nowym partnerem, jeżeli taki układ wywiera niekorzystny wpływ na wychowanie dziecka, rozpijanie dziecka.
Rażące zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich względem dziecka to skrajne zaniedbywanie spraw małoletniego o podstawowym znaczeniu dla jego prawidłowego rozwoju
np. nie zapewnienie dziecku pomocy lekarskiej mimo ciężkich schorzeń, wieloletnie nie utrzymywanie kontaktów z małoletnim, uporczywe uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, nie zapewnienie minimalnych warunków bytowych, brak troski o edukację dziecka( np. celowe niezaprowadzanie dziecka do szkoły), porzucenie dziecka.
Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli wcześniejsze ograniczenie władzy rodzicielskiej poprzez umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej nie zmieniło postawy rodziców wobec małoletniego, sytuacji dziecka, a co za tym idzie nie ustały przyczyny zastosowania tego ograniczenia, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem (art. 111 § 1a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Należy pamiętać, że w razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej Sąd może przywrócić władzę rodzicielską (art. 111 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
apl. adw. Paulina Grzywińska
